Ken je dat gevoel? Je komt als nieuweling een team binnen en al snel merk je dat er onuitgesproken afspraken zijn. Niemand heeft ze expliciet benoemd, maar iedereen lijkt ze te kennen. Hoe ontstaat dat eigenlijk? En wat als die ongeschreven regels het team meer in de weg zitten dan helpen?
Het ontstaan van ongeschreven regels
Onbewust creëren teams in de loop der tijd hun eigen ‘spelregels’. Dit kan gaan over hoe je elkaar begroet, hoe je omgaat met vergaderingen of wie de échte beslissingen neemt. Deze normen ontstaan door gewoontes, eerdere ervaringen en onderlinge dynamieken. Vaak zijn ze nuttig en zorgen ze voor een soepele samenwerking, maar soms belemmeren ze groei en innovatie.
Een praktijkvoorbeeld: de nieuwe collega
Laten we eens kijken naar Mark en zijn team. Mark komt net binnen bij een team dat al jaren samenwerkt. Enthousiast deelt hij zijn ideeën in de eerste vergadering, maar de reactie is lauw. Collega’s kijken elkaar kort aan en gaan verder alsof hij niets gezegd heeft. Mark voelt zich buitengesloten, maar begrijpt niet waarom. Pas later ontdekt hij dat nieuwe ideeën altijd eerst bij de teamleider gecheckt worden voordat ze in de groep besproken worden. Een ongeschreven regel die nooit expliciet is benoemd, maar wel sterk aanwezig is.
Dit soort regels zorgen voor voorspelbaarheid, maar kunnen ook verstikkend werken. In Marks geval remt het de creativiteit en inclusie in het team.
Helpende versus belemmerende regels
Niet alle ongeschreven regels zijn slecht. Sommige zorgen voor efficiëntie en onderlinge verbondenheid. Denk aan een team waarin iedereen elkaar ondersteunt bij piekdrukte, zonder dat het ooit is afgesproken. Maar regels kunnen ook verstarrend zijn, bijvoorbeeld als alleen de ‘oude garde’ input mag leveren.
De uitdaging is om bewust te worden van deze regels en kritisch te kijken naar hun effect. Zijn ze functioneel? Of houden ze het team tegen?
Hoe doorbreek je belemmerende ongeschreven regels?
- Maak ze bespreekbaar – Vraag je team: “Welke ongeschreven regels hebben wij eigenlijk?” Vaak wordt pas dan duidelijk welke er spelen.
- Reflecteer op de impact – Helpen deze regels ons verder of houden ze ons juist tegen?
- Experimenteer met verandering – Spreek af om sommige patronen bewust te doorbreken en kijk wat er gebeurt.
- Stimuleer openheid – Creëer een cultuur waarin iedereen zich vrij voelt om vragen te stellen over ‘hoe we de dingen hier doen’.
Wanneer een team niet effectief samenwerkt, er bijvoorbeeld miscommunicatie ontstaat, het verloop hoog is of de creativiteit ontbreekt, zijn vaak de ongeschreven regels een belangrijke speler. In sessies met teams werk ik daarom vaak aan deze regels. Soms komen ze zomaar ter sprake en soms werken we met ‘het spel der ongeschreven regels’ van Firijn.
Wanneer gaan jullie aan de bak?
Ongeschreven regels zijn onvermijdelijk, maar niet onwrikbaar. Door ze samen onder de loep te nemen, kun je een team helpen groeien en beter samenwerken. Dus, ga met elkaar in gesprek! Wat zijn de ongeschreven regels in jouw team? En werken ze voor of tegen jullie? Maak samen bewust een keus wat je wel en niet wilt behouden of aanpassen. Zo wordt je écht effectief als team!
